Beleid draait vaak om modellen, cijfers en wat 'werkt op papier'. En wie bepaalt dat? Ambtenaren en experts. Prima types hoor, maar als zij alleen aan de knoppen zitten, krijg je beleid dat past in hún systeem. Niet in dat van de mensen om wie het echt gaat. Zoals jongeren zonder huis, zonder inkomen, zonder stem: precies de mensen die geraakt worden door het beleid. 

Daarom pleiten wij van Jimmy’s voor iets anders: zet jongeren met ervaringskennis aan tafel. Maak ruimte voor hun perspectief. Dan verander je het dominante verhaal. En krijg je beleid dat klopt.

Het promotieonderzoek van Hans Stegeman als wake-up call

Het promotieonderzoek van econoom Hans Stegeman, Transforming Economics for Sustainability, was een ware page-turner. Meer dan 200 pagina’s, en elke bladzijde een wake-up call. Zijn belangrijkste punt?

“Echte verandering begint bij het veranderen van het verhaal dat we elkaar vertellen.”

Economie is geen natuurwet. Het is een verhaal. En verhalen zijn krachtig: ze bepalen wie meetelt, wat waardevol is, en wie mag meebeslissen.

Een buitensluitend verhaal

In het dominante economische verhaal draait alles om rationele mensen, geld, groei en efficiëntie. Iedereen die hieraan bijdraagt, mag meepraten en beslissen.

Wie daar niet in past, telt helaas niet mee. Jongeren zonder vaste woonplek, zonder vaste baan of zonder duidelijke economische waarde? Die bestaan nauwelijks in het systeem. Zij staan aan de zijlijn. Als kostenpost, risico of ‘doelgroep’. En spelen zo een betekenisloze bijrol.

Maar dat verhaal klopt niet. En het werkt niet.

Het is niet dat beleid mensen expres uitsluit. Maar het bouwt voort op denkbeelden waarin alleen meetbare waarde telt. Waarin beleid ‘doelmatig’ moet zijn. Waarin mensen beoordeeld worden op productiviteit of zelfredzaamheid. En waarin degenen die niet in het plaatje passen, nauwelijks bestaan.

Wie schrijft, blijft!

Het dominante economische verhaal wordt in stand gehouden door beleidsmodellen, indicatorensets, beleidsmakers en de taal zelf. Denk dan aan woorden als ‘doelgroep’, ‘doorstroom’, ‘kosten-baten’, ‘zelfredzaamheid’. Ze klinken neutraal, maar ze sturen onze aandacht. En bepalen dus ook wat telt, en wat niet.

Dat maakt sommige mensen automatisch belangrijk (beleidsmakers, bedrijven, consumenten). En anderen automatisch onzichtbaar (jongeren in armoede, informele netwerken, mensen zonder woning of inkomen). Hun perspectief komt niet voor in het verhaal.

Verhaal over economie bepaalt beleid

Ook in beleid zie je die economische tint terug: dakloosheid gaat over ‘doelgroepen’, opvangkosten en doorstroom. Participatie is een vinkje. Zelfredzaamheid is de norm. Wat niet in cijfers past, telt minder mee.

Kijk maar naar deze vragen die veel gesteld worden:

• Hoe snel kunnen mensen doorstromen?

• Wat kost een nachtopvang?

• Wat besparen we met preventie?

Geld moet je goed besteden. Dus logische vragen, toch?

Ja… tot je ziet wat erachter zit. Het zijn klassieke economische veronderstellingen zoals:

• Mensen zijn rationele individuen.

• Gedrag is een transactie.

• Waarde is wat geld oplevert.

Als je er dieper induikt, zie je dat ons denken over dakloosheid dit economische verhaal over heeft genomen. We zien dakloosheid als individueel en tijdelijk probleem. Wonen als beloning na gedragsverandering. Zelfredzaamheid als ultieme meetlat. Participatie als luxe. En alles wat niet in cijfers past, zoals gevoel van veiligheid, eigenwaarde, zeggenschap over je leven, telt minder mee.

Zo’n verhaal sluit uit, in plaats van in.

Het oude denken is taai

Gelukkig waait een frisse wind. Het Nationaal Actieplan Dakloosheid kiest voor 'Wonen Eerst'. Niet zomaar een beleidswijziging, maar een nieuwe koers. Naar wonen als onvoorwaardelijk recht. Naar waardigheid. Naar veiligheid.

En vooral: naar samenwerking. Want dit plan kwam tot stand met beleid, wetenschap, praktijk én jongeren met ervaringskennis. Niet voor niets lezen we een verhaalverandering terug.

Toch blijft het oude denken taai. In de praktijk zien we dat beleidsmodellen en indicatoren domineren. We investeren nog massaal in opvang als “noodzakelijke” tussenstap en tijdelijke oplossing. Wijzen hulp af vanwege ‘te hoge zelfredzaamheid’. Zien jongeren als doelgroep in plaats van als kennishouders en mede-ontwerpers van oplossingen. Participatie is een nice to have.

Zet ervaringsdeskundige jongeren aan tafel

Bij Jimmy’s weten we: wie het verhaal wil veranderen, moet ook de vertellers veranderen. Jongeren met ervaringskennis brengen nieuwe perspectieven. Ze zijn systeemkrakers, spiegelhouders, toekomstmakers. Ze weten hoe het is om buiten beeld te vallen, en weten daardoor ook wat er nodig is om dat beeld te kantelen.

Ze stellen andere vragen. Gebruiken andere woorden. En brengen andere waarden binnen. Dat is geen ‘inspraak’. Dat is rechtvaardig.

Daarom begeleidt Jimmy’s organisaties, zoals gemeenten, bij het inrichten van duurzame jongerenparticipatie. Dat begint soms met een training, soms met een onderzoek, soms met een uitgebreid maatwerktraject. Maar altijd met hetzelfde doel: jongeren die niet alleen meedoen, maar ook meedenken én meebepalen. In beleid. In onderzoek. In praktijk.

Wij bieden een plek waar jongeren ruimte krijgen om te vertellen hoe het anders kan. En waar organisaties leren om daarnaar te luisteren. Niet ‘voor erbij‘, maar als noodzakelijke voorwaarde voor transformatie.

Want echte verandering begint bij een ander verhaal dat we elkaar vertellen. En dat verhaal begint bij hen, de mensen die een ander verhaal vertegenwoordigen.

Of zoals Stegeman zegt: “Echte verandering vraagt ruimte voor andere betekenissen, andere stemmen, andere toekomsten.”

En dat is precies waar wij – Verschilmakers, Mogelijkmakers en Gangmakers – elke dag keihard aan werken.

Meer lezen over dak- en thuisloosheid?

Bekijk al onze praktijkcasussen en inhoudelijke artikelen over dak- en thuisloosheid op het overzicht dak- en thuisloosheid. Wil je direct een ander gerelateerd artikel lezen? Lees meer over het Mystery Guest Onderzoek Dakloosheid.

Eens kennismaken? 

Wil jij jongeren betrekken bij beleid, onderwijs, onderzoek, evaluaties of maatschappelijke projecten, maar weet je niet waar te beginnen? Bij Jimmy’s denken we graag met je mee. Neem contact op en ontdek wat jongeren voor jouw organisatie kunnen betekenen.