In het Mystery Guest Onderzoek 2024 testten jongeren voor de vierde keer of ze een opvang krijgen in crisis.
De uitkomst van 2024 is schrijnend: slechts een derde van de gemeenten kon een bed bieden – minder dan de helft van vorig jaar. Jimmy’s had samen met Straat Consulaat de eer om dit krachtige onderzoek te ondersteunen. Lees verder voor alle bevindingen!
Het systeem faalt. Opnieuw. En dit jaar nog harder.
Je bent jong. Ineens sta je op straat. Geen huis, geen plan, geen idee. Waar moet je dan heen?
Tussen mei en juli 2024 gingen jongeren van het Jongerenpanel De Derde Kamer undercover de straat op om dit te testen. Negen jongeren, negen steden. Veelal buiten kantoortijd – want een crisis wacht niet tot maandag. Ze deden zich voor als jongeren in nood, zochten eerst online naar hulp via de Kwikstart-app (een landelijke app met informatie voor jongeren over opvang en hulp), en noteerden elke stap.
Voor de vierde keer. De uitkomst? Van de negen bezochte steden konden jongeren in slechts drie gemeenten terecht. Vorig jaar was dat nog zes van de twaalf gemeenten – de helft. Al deze uitkomsten bundelden ze in het Mystery Guest Onderzoek.
Het systeem verslechtert.
"Zwart terugrijden naar je regio"
De verhalen worden steeds schrijnender. In Lelystad kreeg een jongere het advies om "zwart terug te rijden" naar zijn eigen regio – zonder geld. In Amsterdam werden jongeren van het kastje naar de muur gestuurd, met als enige optie: "Bel maandag maar terug."
In Eindhoven schreeuwde een medewerker tegen een hulpvrager dat ze weg moest en noemde haar later "strontvervelend" tegen de Mystery Guest.
De belangrijkste conclusie uit het Mystery Guest Onderzoek: het systeem loopt vast
"In principe zou een jongere die zich op vrijdag meldt dus tot maandag op straat staan," concludeert het panel na hun bezoek aan Amsterdam.
De oorzaak? Het systeem zit muurvast. Jongeren die wél opvang krijgen, blijven er maandenlang zitten omdat er geen betaalbare woningen zijn. Daardoor ontstaan wachtlijsten voor noodopvang – iets dat eigenlijk ondenkbaar zou moeten zijn.
Een van de jongeren in Rotterdam vatte het samen: "Zonder toevallig vrijgekomen bed had ik twee nachten op straat gestaan."
Regiobinding: nog altijd een smoesje
Hoewel het al jaren wettelijk verboden is om jongeren af te wijzen op basis van regiobinding, gebeurt het nog steeds massaal. In meerdere steden kregen jongeren te horen dat ze "terug naar hun eigen regio" moesten – ook al hebben ze daar geen geld voor.
"Dit mag simpelweg niet," benadrukt het jongerenpanel. "Noodopvang is een basisvoorziening, geen gunst."
Lichtpuntjes bestaan
Gelukkig zijn er ook positieve voorbeelden. In Almere en Rotterdam troffen jongeren betrokken professionals die buiten de regels om zorgden voor een tijdelijke oplossing. Deze mensen keken verder dan protocollen en dachten écht mee.
"De medewerker die mij hielp, krijgt van mij een 10," zegt een van de Mystery Guests.
Wat moet er anders?
Het jongerenpanel heeft drie heldere aanbevelingen:
Versnel uitstroom naar echte woningen – Opvang is noodhulp, geen langetermijnoplossing.
Stop met afwijzen op basis van regiobinding – Het mag niet en helpt niemand.
Zorg voor toegankelijke informatie – Websites met dode links helpen geen jongere in crisis.
Van crisis naar perspectief
Het probleem groeit, maar de oplossing is bekend: betaalbare woningen. Zonder uitstroom blijft opvang vastlopen. En zolang jongeren geen uitzicht hebben op een eigen plek, blijft Nederland falen in zijn belofte om dakloosheid in 2030 op te lossen.
Het Jongerenpanel De Derde Kamer denkt actief mee over oplossingen en gaat ook dit jaar weer het gesprek aan met alle betrokken gemeenten. Want in een land als Nederland zou geen enkele jongere op straat mogen slapen.
En toch gebeurt het steeds vaker.
Het Jongerenpanel De Derde Kamer maakt deel uit van de beweging Dakloosheid Voorbij!, die zich inzet voor het oplossen van dakloosheid in Nederland.
Meer lezen over dak- en thuisloosheid?
Bekijk al onze praktijkcasussen en inhoudelijke artikelen over dak- en thuisloosheid op het overzicht dak- en thuisloosheid. Direct al een artikel lezen gerelateerd aan dak- en thuisloosheid? Lees meer over het promotieonderzoek van Hans Stegeman.